İçindekiler
Nafaka Nedir?
Nafaka, Türk Medeni Kanunu (TMK) kapsamında düzenlenen ve kanundan doğan bir borç türüdür. Bu alanda, nafaka borçlusu veya alacaklısı olan kişiler, ödeme şekli ve kapsamı gibi konularda anlaşma yapabilirler. Ayrıca, nafakanın yeniden düzenlenmesine ilişkin davalar, kanundan doğan bir alacağın tespiti ve tahsiline yöneliktir.
Nafaka, Türk hukukunda önemli bir yer tutar ve çeşitli türleri bulunmaktadır. Bakım nafakası, eşler ve çocukların temel ihtiyaçlarının karşılanmasına yöneliktir, yardım nafakası ise yakın akrabaların yoksulluğa düşmesini önlemeyi amaçlar. Nafaka ile ilgili düzenlemeler, TMK ve ilgili kanunlarda yer alır.
Türk Hukukunda Nafaka Çeşitleri
TMK, evlilik birliğinin sona erdirilmesinden önce ve sonra nafaka türlerinin düzenlenmesini gerektirir. Kanun, yardım amaçlı nafakaları da kapsamaktadır. TMK’da iki ana nafaka türü bulunmaktadır:
Bakım Nafakası
Bakım nafakası, eşler ve çocuklar için düzenlenmiştir. Bu nafaka türünün amacı, eşlerin ve/veya çocukların temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamaktır. TMK’da düzenlenen bakım nafakaları şunlardır:
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası, boşanma sonrasında ekonomik durumu bozulan ve kendi geçimini sağlayamayan eşe, diğer eş tarafından ödenen maddi destektir. Bu nafaka, boşanmanın maddi etkilerini hafifletmek ve yoksulluğa düşen eşin yaşam standardını korumak amacıyla verilir.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakası, boşanma davası sürecinde eşlerden birinin maddi ihtiyaçlarının karşılanması için diğer eş tarafından ödenen geçici maddi destektir. Bu nafaka türü, dava sonuçlanana kadar eşlerin ekonomik olarak korunmasını amaçlar.
İştirak Nafakası (Çocuk Nafakası)
İştirak nafakası, boşanma sonrasında çocuğun bakımı ve eğitimi için ekonomik olarak desteklenmesi amacıyla, çocuğun velayetini almayan ebeveyn tarafından ödenen maddi yardımdır. Bu nafaka türü, çocuğun ihtiyaçlarının karşılanmasını ve yaşam standardının korunmasını amaçlar.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, TMK’nın 364 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu nafaka türü, yardıma muhtaç olan üstsoy-altsoy ve kardeşler arasında talep edilebilir. Amacı, yakın akrabaların yoksulluğa düşmesini önlemektir. Yardım nafakasında, talepte bulunan kişinin tüm ihtiyaçlarının değil, zorunlu ihtiyaçlarının karşılanması beklenir.
Nafaka Alacaklarının Temel Nitelikleri
Nafaka alacağı, aile hukukunun bir parçasıdır ve kişiye özgü niteliklere sahiptir. Bu alacak, sürekli bir borç ilişkisini ifade eder ve şartlar devam ettiği sürece bu ilişki sürer.
Genel Özellikler
Nafaka alacaklarının genel özellikleri şunlardır:
- Kamu Düzeniyle İlişkili Olması: Nafaka, devletin güvenliği, kamu hizmetlerinin işleyişi, toplumsal huzur ve hukuk düzeninin korunması gibi kamu düzeni unsurlarıyla ilişkilidir. Bu nedenle, nafaka kararları mahkeme tarafından verilir ve karşı tarafın onayı aranmaz.
- Haczedilememesi: Nafaka alacakları, mahkeme kararıyla belirlenmişse haczedilemez. Amacı, muhtaç durumdaki kişinin temel ihtiyaçlarının karşılanması olduğu için, bu alacakların haczedilmesi söz konusu değildir. Ancak, mahkeme kararı olmaksızın oluşan nafaka alacakları kısmen haczedilebilir.
- Üçüncü Kişiye Devredilememesi: Nafaka alacakları kişiye özgü olduğu için üçüncü kişilere devredilemez. Ancak, borcun üçüncü kişiler tarafından ödenmesinde sakınca yoktur.
- Feragat Edilememesi: Gelecekteki nafaka alacaklarından feragat edilmesi kabul edilmez. Yalnızca vadesi gelmiş nafaka alacaklarından feragat edilebilir.
- Takas Edilememesi: Nafaka alacakları, Türk Borçlar Kanunu’nun 144. maddesine göre takas edilemez. Nafaka alacağının şahsi niteliği nedeniyle, alacaklının rızası olmadan borçlu tarafından takas işlemi gerçekleştirilemez.
- Rehin Tesis Edilememesi: Nafaka alacakları, devredilemez nitelikte oldukları için rehin edilemezler. Ancak, devredilebilir hale gelen nafaka alacakları rehin edilebilir.
- Miras Yoluyla İntikal Edilememesi: Nafaka alacakları, mirasçılara geçmez. Alacaklı ölürse, sadece ölüm anına kadar olan ve ödenmemiş nafaka alacakları talep edilebilir.
Hapis Cezası Uygulanabilirliği
Nafaka borçlusunun ödeme yapmaktan kaçınması durumunda, nafaka alacaklısının şikayeti üzerine İcra ve İflas Kanunu’nun 344. maddesi gereğince hapis cezası uygulanabilir. Bu ceza, borç ödenene kadar devam eder ve ertelenmesi veya para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
Önemli Linkler
Sıkça Sorulan Sorular
Yıla göre nafaka hesaplaması nasıl yapılır?
Nafaka hesaplaması, genellikle boşanan kişinin maaşının %25’lik bir dilimini alarak yapılır. Ancak bu oran, kişinin ek gelirleri, varsa diğer nafaka yükümlülükleri ve yaşam koşulları gibi faktörlere göre değişebilir.
Süresiz nafaka nedir?
Süresiz nafaka, alacaklının yaşamı boyunca devam eden bir nafaka türüdür ve genellikle evlilik süresine bakılmaksızın belirlenir.
Eşe nafaka kaç yıl ödenir?
Eşe ödenen nafaka süresi, evlilik süresine, tarafların mali durumlarına ve ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilir. Belli bir kural yoktur, ancak genellikle evlilik süresiyle orantılı olarak değerlendirilir.
Nafaka artışı nedir? Nasıl belirlenir?
Nafaka artışı, ödeme yükümlüsünün gelirindeki artış, alacaklının ihtiyaçlarının değişmesi, enflasyon ve hayat pahalılığı gibi durumlar göz önünde bulundurularak belirlenir.
Çocuğa nafaka kaç yıl ödenir?
Çocuğa ödenen nafaka, genellikle çocuğun reşit olana kadar veya özel durumlarda öğrenim hayatı devam ettiği sürece ödenir.
Kısa süreli evliliklerde nafaka ödenir mi?
Kısa süreli evliliklerde de nafaka ödenmesi mümkündür, ancak bu durumda nafaka miktarı ve süresi genellikle daha sınırlı olur.
Yeni nafaka yasası ne zaman yürürlüğe girecek?
Yeni nafaka yasası hakkında henüz net bir bilgi bulunmamaktadır. Mevzuat değişiklikleri için resmi kaynakları takip etmek önemlidir.
